Het persoonlijke is politiek: Queer parenting is een radicale daad van verzet.

Geschreven door Jozefien De Wolf, in nauwe samenwerking met Famke Vandenbroele

Ik schrijf dit artikel met mijn zeven dagen oude zoontje slapend op mijn borst. Ludovico Enaudi speelt op de achtergrond, de Ark van Noach playmobil bedekt de vloer van onze woonkamer, restjes van een pyjamaspel op de vroege ochtend met onze peuter.

Hoe zijn we hier terechtgekomen?

Tien jaar oude ik zou dit nauwelijks goedkeuren. Wanneer ben ik veranderd in zo'n normconform persoon, een schaap dat zijn uiterste best doet om bij de kudde te horen? Maar ja, als homoseksuele ouder ben je nooit helemaal een schaap tussen andere schapen. Een geit, misschien.

Maar in veel opzichten zijn homo ouders net als hetero ouders. Ze krijgen niet genoeg slaap, ze kunnen nooit meer alleen naar het toilet, ze breken een been terwijl ze struikelen over plastic auto's, ze proberen en falen, en proberen het dan opnieuw.

De dialoog openen

Ondanks dat alles weet je, als je besluit een ouder van hetzelfde geslacht te worden, dat je nooit helemaal aan de heteronorm zult voldoen. Een van jullie zal altijd genetisch niet verwant zijn aan zijn of haar kind, en je kind zal altijd een mama of een papa missen.
Hoe je daarmee omgaat is aan jou. Je kunt ofwel een frontale strijd aangaan met wat als normaal wordt beschouwd, waarbij je bij elke stap benadrukt hoe anders je bent, of je kunt je erop concentreren dat het uiteindelijk niet zoveel uitmaakt wie met wie naar bed gaat of wie zich met wie voortplant. Als je het op die manier bekijkt, opent dat een dialoog, en zoals Harvey Milk zei: "Als je de muren van de dialoog niet opent, kun je nooit bereiken dat mensen van mening veranderen.

Concept van familie

Als je het zo bekijkt, zijn queer ouders een fantastisch middel om het begrip familie opnieuw te definiëren. Omdat je toch niet helemaal normaal bent, kun je creatief zijn met hoe je wilt dat je gezin eruit ziet. Vorige week luisterde ik bijvoorbeeld naar Axi in de Maxi(cosi) van Eke Krijnen, een Nederlandse podcast over ouderschap. Zij en haar vriendin hebben twee kinderen, met een goede vriend als vader, dus een gezin met drie ouders.
Juridisch gezien bestaat hun gezin niet, aangezien er - tot nu toe - geen landen ter wereld zijn waar kinderen meer dan twee wettelijke ouders kunnen hebben. De wet is natuurlijk altijd trager dan de samenleving die zij regelt, en aangezien er steeds meer verschillende soorten gezinnen zijn, is het slechts een kwestie van tijd voordat de wet meer dan twee ouders zal erkennen: Gemengde gezinnen, twee lesbiennes en een homoseksuele vader, twee homoseksuele mannen en een lesbische moeder, vrienden die een gezin vormen, de nieuwe jongen of vriendin van een alleenstaande ouder...

Ons specifieke type gezin ligt dichter bij de norm: twee homoseksuele vrouwen en een spermadonor. Sinds 2015 erkent de wet ons door co-moeders hun kinderen onmiddellijk na hun geboorte te laten erkennen, in plaats van een lang proces van adoptie te doorlopen.

Wettelijke erkenning en het besef dat je de macht hebt om het begrip familie opnieuw te definiëren zijn geweldig, maar helaas betekent het niet dat je volledig zeker weet hoe je jezelf als ouder moet definiëren, een definitie die voor sommige mensen om je heen ook moeilijk lijkt te zijn.

"De papa handleiding

Toen we aankondigden dat we een baby kregen, gaf een vriend me een boekje over dingen die je moet weten als je vader wordt. Ik zou het aan geen enkele vader aanraden, behalve misschien aan iemand die in de jaren vijftig een gezin wilde stichten. Maar zelfs als het een bron van nuttige tips was geweest, had ik niet het gevoel dat ze op mij van toepassing zouden zijn, want ik werd geen vader. Maar als ik niet ging bevallen, werd ik dan een moeder? Een co-moeder? Een ouder: zeker, een ouder op zoek naar wat haar als zodanig zou definiëren. De maatschappij biedt niet veel antwoorden: Er is moederdag en vaderdag, geen co-moeder- of co-vaderdag.
In die tijd had ik niet veel voorbeelden van mede-moeders om me heen om al mijn vragen te beantwoorden. Wat zou mijn rol zijn? Zouden mensen me als 'niet echt' beschouwen omdat ik mijn zoon niet gebaard heb, ook al had ik dat technisch gezien kunnen doen? Zouden mijn ouders mijn kind accepteren als hun kleinkind? Zou ik van mijn kind houden zonder er genetisch mee verbonden te zijn? Zou mijn kind evenveel van mij houden als van zijn andere moeder?

Het liefdesgedeelte bleek heel gemakkelijk, iets wat elke andere co-ouder kan bevestigen. Je bent er vanaf het moment dat ze geboren worden, voordat ze geboren zijn heb je ze helpen dromen. Een vriendin van mij die op het punt stond co-moeder te worden, zei dat ze zich geen zorgen maakte, want hoe kon ze niet van iemand houden die voortkwam uit een vrouw waar ze zoveel van hield? En met kinderen blijkt gelukkig dat als je van ze houdt, ze ook van jou houden.

Wil de echte moeder opstaan?

De antwoorden op de andere vragen zijn lastiger, en andere mensen helpen niet altijd. Er is die keer dat ik naar het stadhuis ging om mijn pasgeboren zoon te erkennen, wat een uiterst vreugdevol moment had moeten zijn. Ik liep over de Rainbow crossing, langs het bordje 'We are LGBTQI+ friendly!' bij de ingang, in de hoop op een leuk gesprek met de ambtenaar van de Burgerlijke Stand. De dame was inderdaad aardig. Ze benadrukte echter een keer te vaak dat ik 'Vaderverlof' kon nemen, zonder andere woorden te vinden, en vroeg me twee keer of mijn vrouw inderdaad de echte moeder was.

Dus verliet ik het gebouw, nu officieel niet de echte moeder.

Ik begon te praten met andere mede-moeders, en allemaal hadden ze soortgelijke verhalen. Hoe normaal we ook denken te zijn, soms zegt iemand iets waardoor je denkt dat het allemaal in je hoofd zat, en dat we voor echte normale mensen nog steeds freakshows zijn. Bijvoorbeeld wanneer vrienden die - gezien hun jeugd en algemene coolheid - zo wakker als een pier zouden moeten zijn, je vragen of je zoon en dochter dezelfde vader hebben. Of wanneer een - weliswaar oudere en minder wakkere, maar nog steeds niet stokoude - collega je vraagt of jij en de aanstaande vriendin het kind via inseminatie of 'natuurlijk' zullen verwekken.

Het roept een aantal zorgen op die hetero-ouders waarschijnlijk niet hebben: Zal mijn kind als anders worden gezien? Zal dit hem of haar pijn doen? En - nadat de kleuterleidster van je kind je heeft verteld dat ze nooit een kind van queer ouders in haar klas heeft gehad, maar dat ze denkt dat jullie 'echt OK' zijn - : Moet ik een school kiezen waar er andere queer ouders zijn? Dit zijn niet alleen vragen die homoseksuele ouders stellen, iedereen die op enigerlei wijze anders is, heeft zich hier waarschijnlijk zorgen over gemaakt.

Het doorgeven aan de volgende generatie

Mijn vriend en ik maakten ons vroeger geen zorgen over het feit dat we anders waren. Vroeger was het allemaal lachen en grappen maken: over potten, over hoe onze zwarte vriendin in het donker niet gevonden kon worden tenzij ze lachte enzovoort. Nu we ons allemaal hebben voortgeplant, lachen we nog steeds, maar er is iets veranderd. Plotseling maken we ons zorgen of grappen over dijken of zwarten nog wel grappig zijn als ze tegen onze kinderen in de speeltuin worden gemaakt. Dat gezegd zijnde, wil je echt niet door het leven gaan als de doodserieuze, altijd politiek correcte en militante ouder, die in elke Black of Gay-Pride Parade loopt. Of misschien wel. Of je zou het moeten doen, ik weet het niet zeker.

Het voordeel van dit alles is, zoals gezegd, dat als mensen niet echt weten hoe ze je moeten definiëren, je volledig vrij bent om jezelf te definiëren, en je eigen woorden te kiezen. Voor iemand met moederproblemen is het geweldig om niet de biologische moeder te hoeven zijn en ervoor te kiezen dat je kind je bij je naam noemt, in plaats van 'mama'. Een ander voordeel van deze keuze is dat je niet gedwongen wordt om samen te vallen met een titel, maar dat je een hele nieuwe dimensie geeft aan je eigen naam.

Maar al deze overwegingen maken eerlijk gezegd geen groot deel uit van ons dagelijks leven, want ironisch genoeg blijft er met al het ouderschap dat we doen niet zo veel tijd over om over het ouderschap na te denken. Dit schrijven met een peuter en een pasgeboren baby was op zijn zachtst gezegd moeilijk. Het vergde de inbreng van een andere mede-moeder, die net zo veel moeite had om tijd en energie te vinden om na te denken en te schrijven over haar queer gezin, want kinderen uit queer gezinnen zijn net zo vermoeiend, veeleisend en volslagen fantastisch om in de buurt te hebben als andere kinderen.

Over de auteur:
Jozefien (34) en Famke (37) waren vroeger in fittere tijden fietsmaatjes. De fietsen werden geruild door kinderen, de vriendschap houdt stand. Ze maken samen een boek over hun reis in en naar het co-ouderschap. Jozefien is het onderwerp van het artikel, terwijl Famke het stuk mede heeft gemaakt.