Serena Vittorini's kunst, van 'En ce moment' tot 'Ik bouwde een muur'.

Serena Vittorini is een beeldend kunstenaar gevestigd in Brussel. In 2020 regisseerde ze haar eerste kortfilm 'En ce moment'. Sinds het werd uitgezonden op Pink Screens Festivalwerd de film geselecteerd op de "Giornate degli Autori" van de Filmfestival van Venetië en de BBC Longshots Film Festival in New York.

Daarnaast heeft Serena verschillende tentoonstellingen georganiseerd. Haar huidige onderzoekspraktijk omvat fotografie, installatie, audio en video om een gelaagde interpretatie mogelijk te maken.

We hebben Serena ontmoet om te praten over haar werk en volgende project 'I built a wall', dat in 2023 te zien zal zijn in het MAAC galerij.

Vertel ons iets over jezelf. Wat is je reis geweest?

Mi chiamo Serena Vittorini e sono un'artista di origini italiane. Ik woon nu twee jaar in Brussel en werk voornamelijk aan bedrijfsstillevens en portretfotografie, en aan persoonlijke projecten dankzij de steun van enkele instellingen en galerijen hier in België. Mijn manier van fotograferen is in de loop der jaren erg veranderd: tijdens mijn schooltijd was ik erg geïnteresseerd in portret- en reportagefotografie (die ik apart noem, hoewel ik denk dat het nutteloos is om niet te spreken over een mix van stijlen). Aan het eind van mijn studie ben ik gaan samenwerken met een fotostudio in Rome die werkt aan stillevenopdrachten voor grote voedsel-, juwelen- en kledingmerken. Ik werk nu bijna drie jaar met hen samen en ik realiseer me langzaam hoezeer dit me heeft beïnvloed. Ik heb altijd geprobeerd om de aandacht voor detail en precisie te behouden die typisch is voor productfotografie en ik heb geprobeerd om deze buiten de context van de studio te gebruiken. Mijn eerste projecten realiseerde ik onmiddellijk na mijn terugkeer naar L'Aquila, mijn geboortestad in Italië die in 2009 werd getroffen door een zware aardbeving die een groot deel ervan verwoestte. Op dat moment las ik een boek van Sergio Givone over de filosofie van de esthetica, en geïnspireerd door zijn geschriften besloot ik mijn aandacht te richten op objecten en hun symbolische betekenis, en het stilleven was daarvoor een perfecte techniek. Het project dat ik deed was dus om objecten te vinden die gebruikt werden voor renovatie op bouwplaatsen, ze wit te schilderen en ze te fotograferen op een witte achtergrond, in dezelfde straat waar ik ze vond en met het licht van de straatlantaarns. Deze keuze is duidelijk een poging om het contact met de werkelijkheid te behouden en tegelijkertijd die objecten - en bij uitbreiding de stad - een nieuw gezicht te geven. Ook bij een ander project dat ik onlangs heb gemaakt "Dans mon souvenir c'était blanc" had ik de behoefte om de onderwerpen uit hun context te halen en me te concentreren op hun mogelijke lezing op verschillende niveaus. Dit project werd gemaakt in opdracht van een cultureel centrum in België. Ik was net in dit land aangekomen en begon me af te vragen wat ik kon doen, wat het op dat moment voor mij kon betekenen. Na wat onderzoek ontdekte ik het tragische verhaal van het Bois du Cazier, een mijn in het Belgische stadje Marcinelle waar veel Italiaanse migranten na een explosie omkwamen. Ik raakte meer en meer geïnteresseerd in die periode, in de Italiaanse emigratie na de Tweede Wereldoorlog (die ook mijn familie had getroffen, in het bijzonder mijn grootvader) en ik vroeg toen om een samenwerking met het museum dat er nu is, omdat ik ook met het archief wilde werken. Ik heb veel tijd besteed aan het zoeken naar getuigenissen, anekdotes, verhalen, oude foto's, documenten, in de veronderstelling dat ik materiaal verzamelde om een historiografisch werk te maken. Maar ik had het mis. Toen ik beelden begon te produceren, besefte ik dat ik ook over mezelf sprak.

Het resultaat is een fictieproject tussen werkelijkheid en fantasie. Het verhaal bevat een denkbeeldig personage, de zoon van Italiaanse emigranten, die tot zijn tiende in Italië heeft gewoond en daarna met zijn moeder naar België is verhuisd om zijn vader op te volgen.

Ik zei dat ik het in het project over mezelf heb omdat de herinneringen van dit personage, verteld via een door mij geproduceerde audio, eigenlijk mijn eigen herinneringen zijn, de herinneringen van mij als kind, of liever gezegd het kleine deel van de herinneringen dat ik via een analyseproces heb kunnen terughalen, omdat ik me niets kan herinneren van wat er vóór mijn twintigste is gebeurd.

Ik heb geprobeerd verbeelding en waarheid samen te voegen en daarom kan ik zeggen dat het project gaat over een mix van autobiografie en geschiedschrijving, gebruikt als instrumenten voor de weergave van realiteiten die bestaan uit individuele perspectieven en collectieve conditionering.

Ik heb besloten kort te praten over vroegere projecten omdat ik denk dat er een soort continuïteit is met de projecten waar ik nu aan werk, ook al kan het visueel radicaal anders lijken.

Ik voel al enkele jaren de behoefte om uit de wereld van de fotografie te stappen en andere artistieke praktijken te benaderen. Fotografie is vandaag de dag niet meer genoeg voor mij en daarom werk ik de laatste tijd aan projecten die zich richten op de relatie tussen identiteit en geheugen, waarbij ik installaties en audiowerken in mijn onderzoek integreer. In 2020 regisseerde ik mijn eerste korte film En ce moment, geselecteerd op de "Giornate degli Autori" van het filmfestival van Venetië en onlangs op het BBC Longshots Film Festival in New York.

Wat zijn uw huidige of toekomstige projecten?

Momenteel concentreer ik me op de voorbereiding van de tentoonstelling van mijn nieuwe project "I built a wall", dat in 2023 in de MAAC-galerie te zien zal zijn. Het project integreert fotografie, installatie, video en audio en richt zich op de psychologische ervaring van mensen die een misdaad hebben gepleegd. Meer bepaald is het de bedoeling de correlaties tussen criminaliteit en de emotionele dynamiek die tijdens de kindertijd is ontwikkeld, te belichten. In hoeverre beïnvloedt onze relationele en emotionele ontwikkeling de ontwikkeling van zogenaamd afwijkend gedrag op volwassen leeftijd? Hoeveel invloed hebben onze sociale omgeving of hechtingssystemen op de ontwikkeling van een voedingsbodem voor het breken van sociale codes? Dit project zal proberen aanknopingspunten te bieden voor reflectie. De kracht van het project ligt in mijn persoonlijke betrokkenheid bij dit onderwerp. In het verleden ben ik namelijk veroordeeld voor een misdrijf. Deze ervaring zette me aan tot een therapeutisch proces van introspectie, een cruciaal element van het artistieke proces. Ik begon mijn onderzoek na mijn rechtszaak, waarbij ik een 21 jaar oud document vond, een verslag van een onderzoek naar mezelf, geschreven door een neuro-psychiater voor kinderen.

Het werk krijgt vorm in de link die ik wil leggen tussen fotografie en andere artistieke disciplines. Door het gebruik van en het ingrijpen in verschillende materialen uit de bouwsector creëer ik installaties die de verbeelding van intieme ervaringen vormen. Alle materialen zijn alledaagse materialen die gebruikt worden voor de bouw van het 'huis', het centrale element van mijn verhaal. Tijdens dit proces heb ik mijn vader gevraagd mij te helpen met de constructie van de installaties (de pilaren, de deur, de muur en alle andere materialen op de foto's zijn objecten die door ons zijn gemaakt en aangepast).

Door middel van foto's, medische rapporten, persoonlijke psychologiesessies en interviews probeer ik de redenen voor mijn eigen afwijkende actie te begrijpen. Om de intieme ervaring uit te breiden tot een collectieve en sociale kwestie en om mijn eigen ervaring in relatie tot die van anderen in vraag te stellen, wordt de ervaring van tien mensen die na het plegen van een misdrijf tot een rechterlijke uitspraak zijn veroordeeld, gepresenteerd via een geluidsvertelling als onderdeel van het project. Ik wil van deze gelegenheid gebruik maken om vzw Résilience, vzw Apo en de gevangenis van Bergen te bedanken, dankzij hen heb ik de getuigenissen kunnen verzamelen die deel uitmaken van het geluidswerk.

Ik ben ook van plan de filmwereld verder te verkennen en de komende maanden na te denken over een volgende korte film. Ik wil het graag hebben over familie, de familie waarin ik ben opgegroeid en de familie die ik samen met mijn partner creëer.

Wat betekent het voor u om deel uit te maken van de Brusselse queer gemeenschap?

Ik moet zeggen dat ik nooit veel moeite heb gehad om mijn seksualiteit en seksuele identiteit te beleven, zelfs niet toen ik in Italië woonde, dat een vrij conservatief land is. Tegelijkertijd moet ik toegeven dat de ervaring met de realiteit van Brussel en het in contact komen met zo'n grote en kleurrijke gemeenschap mij de ogen heeft geopend voor bepaalde maatschappelijke dynamieken en mij bewust heeft gemaakt van de mogelijkheden die ik hier heb: bijvoorbeeld de mogelijkheid om "gemakkelijk" een gezin te stichten met mijn partner en meer in het algemeen over mijn rol als vrouw en queer persoon in de sociale en werkcontext.

Wat zijn je queer invloeden?

De meeste van mijn invloeden behoren niet tot de queer wereld, hoewel hun werk en in het algemeen de projecten die mij interesseren altijd identiteitsgebonden zijn. Om een paar auteurs te noemen:

Louise Bourgeois, Chantal Akerman, Sophie Calle, Cassils, Melanie Klein, Christian Boltanski, Michael Asher, Francis Alÿs.

Deze auteurs inspireren mij op verschillende manieren: van het gebruik van het eigen lichaam en de eigen geschiedenis binnen de werken, tot het nadenken over het geheugen, van de onmogelijkheid van communicatie tot activisme, van het begrijpen van de psychologie van de mens in de kindertijd tot nieuwsgierigheid naar het gedrag van de volwassene, van het persoonlijke en intieme tot het collectieve.

Welke Brusselse queer initiatieven vindt u leuk?

Alles wat queer performance en theater is - ik heb veel interessante producties gezien bij Kunstenfestivaldesarts en Kaai Theaterde activiteiten van ELC maar ook alles wat minder institutioneel is, zoals Moeders en dochters, nieuwere organisaties zoals Vulcana en bezette ruimtes met politiek geëngageerde voorstellingen en tentoonstellingen. De rest van de tijd kun je me vinden in een hedendaagse kunstgalerie of in bed.