Wat kan van Brussel een veilige stad voor homo's maken?

"Je zou op de brandstapel moeten!"

Die zin resoneert nog steeds in mijn hoofd, meer dan 15 jaar nadat hij me werd toegeworpen. Het was op een mooie herfstavond. Ik liep langs de Seine in Parijs. Ik voelde de frisse herfstlucht op mijn gezicht, maar dat kon me niet schelen. Ik was gewoon gelukkig en hield de hand van mijn vriend vast. Toen we een andere wandelaar passeerden, hoorde ik hem deze zin zeggen in een nauwelijks gedempte grom. Mijn bloed bevroor in een oogwenk, alsof ik een klap in mijn gezicht had gekregen. De wandelaar stopte niet. Hij maakte zijn dreigement niet waar.

In de volgende dagen, voelde ik me niet geschokt of ongerust. Alleen boos. Boos dat aan het begin van de 21ste eeuw sommige mensen nog zoveel haat tegen anderen konden voelen om doodsbedreigingen te uiten wanneer ze mensen op straat kruisten. Toch heb ik geen aangifte gedaan van deze agressie.

Gelukkig ben ik sinds ik in Brussel woon niet meer het slachtoffer geweest van zulke harde verbale aanvallen, noch van fysieke agressie omdat ik homo ben. Dit geldt helaas niet voor veel LGBTQI+ mensen, zelfs niet in een land dat als open wordt beschouwd, zoals België. Nog maar drie weken geleden werd David Polfliet vermoord in een park in Beveren, in wat lijkt op een misdaad gemotiveerd door haat tegen LGBTQI+ mensen. In die context kan men zich afvragen of onze rechten in België beter beschermd zijn dan in andere landen. Zijn België en zijn hoofdstad veilige plaatsen voor homo's?

LGBTQI+ rechten in België

Om deze vragen te beantwoorden, kunnen we eerst kijken naar de ILGA Europa Regenboogindex dat een ranglijst maakt van alle 49 landen van Europa wat betreft hun wetten en beleid ter ondersteuning en bescherming van homo's.

Deze index is gebaseerd op een lijst van alle wetten en beleidsmaatregelen die een land zou kunnen aannemen en uitvoeren om de bescherming en non-discriminatie van alle LGBTQI+-personen te waarborgen. Het gaat bijvoorbeeld om bescherming tegen discriminatie op het werk, familierecht, bescherming tegen haatmisdrijven en haatuitingen, wettelijke geslachtserkenning voor transpersonen, bescherming van de lichamelijke integriteit van intersekse personen, de mogelijkheid om zichtbaar te zijn in de openbare ruimte en asielrechten voor queer personen in het land.

De index bevat dus alle soorten wetten en beleidsmaatregelen die wereldwijd door LGBTQI+-verenigingen worden geëist. IGLA bekijkt hoeveel van deze wetten en beleidslijnen in elk land in Europa worden aangenomen en uitgevoerd - als je alles doet, heb je een 100% score, en als je niets doet, heb je een 0% score.

In 2020 staat Malta op de eerste plaats met een nalevingsgraad van 89%. België eindigde op de tweede plaats, samen met Luxemburg, met 73%. Dit is goed, maar het toont aan dat er in België nog werk aan de winkel is om volledige rechten en bescherming voor LGBTQI+-personen te waarborgen. Ter vergelijking: Frankrijk staat op 56%, Duitsland op 51%, Kroatië op 46% en Hongarije op 33%. Italië is het West-Europese land dat op de laatste plaats staat met slechts 23%. Onderaan deze ranglijst vinden we Rusland met 10%, Turkije met 4% en Azerbeidzjan met 2%.

Deze index beschrijft alleen het kader, de bestaande wetten en beleidsmaatregelen, maar niet hoe ze worden uitgevoerd. Noch hoe ze LGBTQI+-mensen al dan niet beschermen in het dagelijkse leven. Dus, hoe ervaren queer mensen het leven in België?

De feedback van LGBTQI+ personen die in België wonen

A Europees onderzoek van 140K LGBTQI+-mensen - uitgevoerd door het EU-agentschap voor de grondrechten in 2019 - geeft ons een paar elementen om te evalueren hoe veilig queer mensen zich voelen in België.

Gepubliceerd in 2020 - met de veelzeggende titel "Een lange weg naar gelijkheid" - vertellen de resultaten van dit onderzoek ons dat:

• 56% van de in België wonende LGBTQI+ respondenten vindt dat de overheid vooroordelen en onverdraagzaamheid effectief bestrijdt (9e plaats - gemiddelde is 33%).
• 34% van de partners van hetzelfde geslacht vermijden nooit of zelden elkaars hand in het openbaar vast te houden uit angst te worden aangevallen, bedreigd of lastiggevallen (16e plaats - gemiddelde is 39%).
• 37% van de LGBTQI+-mensen vermijdt vaak of altijd bepaalde plaatsen uit angst te worden aangevallen, bedreigd of lastiggevallen (op de 10e plaats - het gemiddelde is 34%).
• 42% hadden het afgelopen jaar te maken met intimidatie omdat ze LGBTQI+ waren (4e plaats - gemiddelde is 38%).
• 14% kregen de afgelopen vijf jaar te maken met een fysieke of seksuele aanval omdat zij LGBTQI+ waren (3e plaats - gemiddelde is 11%), terwijl slechts 20% van hen dergelijke misdrijven bij de politie meldden.
• 22% deed geen aangifte van een fysieke aanval uit angst voor homofobe of transfobische reacties bij het melden van zo'n aanval bij de politie.

Deze gegevens tonen aan dat er zelfs in een open land als België en een open stad als Brussel nog veel kan worden gedaan om ervoor te zorgen dat LGBTQI+'ers zich in hun dagelijkse leven veilig en beschermd voelen.

Een belangrijke actie die de kwestie van de veiligheid van LGBTQI+ onder de aandacht zou kunnen helpen brengen, zou zijn dat elke aanval en discriminatie van welke aard dan ook gemeld zou worden, om zo een nauwkeuriger beeld te krijgen van de huidige situatie van queer mensen in de stad. Momenteel zijn er in België twee structuren waar dergelijke aanslagen kunnen worden gemeld:

• Unia - het Interfederaal Centrum voor Gelijke Kansen, dat zich bezighoudt met homofobie of discriminatie op grond van seksuele geaardheid.
• Het Instituut voor de gelijkheid van mannen en vrouwen, dat zich bezighoudt met transfobie, discriminatie van intersekse personen, en alle discriminatie in verband met genderidentiteit en genderexpressie.

In tegenstelling tot wat ik 15 jaar geleden deed, is het belangrijk om elke vorm van agressie of verbaal geweld te melden aan deze structuren, zodat de gegevens die ze verzamelen de realiteit van de situatie van LGBTQI+-mensen in België weerspiegelen.

U kunt dit op de volgende manieren doen:

• Per telefoon - gebruik de hotline om een aanval, een incident of een discriminatie te melden: 0800 12 800
• Meld een aanval, een incident of discriminatie op grond van seksuele geaardheid bij Unia : https://www.signalement.unia.be/en/report-it
• Meld een aanval, een incident of discriminatie op grond van geslacht of sekse aan het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen: https://apps.digital.belgium.be/forms/show_/igvm/complaint/latest?lng=fr

Het melden van alle incidenten is een eerste stap om de kwestie onder de aandacht van politici te brengen en zo een momentum op te bouwen, zodat België binnenkort de score 100% op de ILGA Rainbow Index behaalt.

Luister nu naar KET Talks Podcast op Spotify, YouTube, IGTV, Deezer en Apple Podcasts! Geniet van deze vijfde aflevering van de Brussels queer podcast en voel je vrij om ons je feedback te geven op Facebook en Instagram.