Dieren of het verhaal van Ihsane door Nabil Ben Yadir 

In april 2012 verdween een Luikse jongeman, Ihsane Jarfi, nadat hij een laatste keer was gezien bij het verlaten van de Open Bar, een homobar in het centrum van Luik. Zijn naakte lichaam wordt twee weken later gevonden. Hij was doodgeslagen door vier mannen. Het misdrijf werd door de rechtbank veroordeeld als de eerste homofobe moord in België en veranderde de loop van de geschiedenis betreffende LGBTQIA+ geweld. Hassan Jarfi, Ihsane's vader wijdde zijn leven aan het verspreiden van het woord sinds de gebeurtenissen. Hij heeft de Stichting Ihsane Jarfi en Refuge.

"Dieren" is het verhaal van Brahim (gespeeld door Soufiane Chilah). Zijn verhaal is geïnspireerd op het leven en de dood van Ihsane. Nabil Ben Yadir handelde als een echte LGBTQIA+ bondgenoot door dit verhaal in zijn film te vertellen. Hij wil dat jongeren deze film kunnen zien en in de klas kunnen discussiëren over minderheids- en discriminatievraagstukken door het spectrum van geweld.

Na gepresenteerd te zijn in verschillende festivals zoals Pink Screens Festival en Ramdam Festivalis de film nu op de algemene release.

We spraken met Nabil Ben Yadir om meer te weten te komen over de film: 

Deze film is een belangrijke en verwachte film voor de LGBTQIA+ gemeenschap, gezien het onderwerp. Hoe kwam je op het idee om dit thema van homofobie aan te pakken? 

Het is vooral het verhaal van Ihsane Jarfi dat me hier echt toe bracht, wat hij heeft doorgemaakt, wat hij die nacht heeft moeten ondergaan? Zijn persoonlijke verhaal bracht me door overmacht terug bij dit thema. En toen volgde ik het proces en vroeg ik me af: hoe kan het nu nog zover komen? Het misdrijf wordt door de Belgische justitie beschouwd als de eerste homofobe moord, dat wil zeggen moord met als verzwarende omstandigheid dat men wil doden uit haat die verband houdt met de seksuele geaardheid van het slachtoffer. Ik was nogal ontdaan door wat hij had meegemaakt. Dus wilde ik me dit verhaal toe-eigenen door het fictief te maken, maar door dicht bij de werkelijkheid te staan. Het is ingewikkeld om zo'n film te ontwikkelen, rauw, gewelddadig. Het is niet makkelijk om deze film te maken, te financieren en te kunnen laten bestaan. Het idee kwam op een dag toen ik een krant zat te lezen. In het eerste artikel over de zaak stond dat het lichaam was gevonden en dat het om een homofobe misdaad ging. Op dat moment al vroeg ik me af waarom het alleen een homofobe misdaad was en niet ook een racistische. Hoe worden wij gedefinieerd? Heeft seksualiteit voorrang op afkomst? Ik was in een café met een paar vrienden en een van mijn vrienden reageerde nogal afschuwelijk en zei: Hij is een flikker, laat hem doodgaan. Hij zei dit met een nogal onthutsende lichtheid. Ik reageerde toen niet, en voelde me toen slecht omdat ik niet gereageerd had. Ik kwam de volgende dag terug in hetzelfde café met dezelfde krant. Hij zei: Ah, je staat nog steeds in dit artikel? Ik zei hem ja, en dat ik er een film over ging maken, ook al had ik het precieze idee nog niet. Het was belangrijk om er achteraf met deze persoon over te kunnen praten, omdat hij de film eerder zag dan iemand anders. Het was heel interessant omdat er een verschil was tussen de persoon die die zin zei en de persoon die de film nadien zag. Ik denk niet dat je ongeschonden uit de film kunt komen, dat is onmogelijk. Het is het verschil tussen een paar regels nieuws en een anderhalf uur durende film.  

De film wil een mentaliteitsverandering teweegbrengen en daarom heb je besloten om het geweld te tonen zoals het is. Kunt u ons dat uitleggen? 

De kwestie van de representatie van geweld was altijd in de maak, vanaf mijn eerste ontmoeting met het onderwerp tot aan de montage. Voor mij moest het worden weergegeven zoals het was. Het moest rauw en zo realistisch mogelijk zijn. Ik denk dat de cinema die suggereert, een cinema is die bestaat en die evenzeer zijn plaats heeft als de rauwe cinema. Het idee is niet dat je uit de film loopt en hem vergeet, verder gaat en naar een restaurant gaat of gaat bowlen. Je bent niet echt in de stemming om te eten na het zien van de film en dat is duidelijk met opzet. Ik herinner me dat we een vertoning deden op het Pink Screens Festival. Het was een zeer ontroerend debat, zeer sterk, zeer krachtig. En toen zei één persoon dat het hem terugbracht naar persoonlijke verhalen. De film was ondraaglijk voor hem. Maar ik antwoordde hem: kun je je voorstellen dat ik een draaglijke film had gemaakt? De vraag is er. Er is popcorn-cinema en dan is er dit soort cinema. Als je naar deze film gaat kijken, weet je waar je aan begint. Er zit een reflectie achter, dus we weten waarom we de film maken, we weten dat hij zal verontrusten, dat hij zal choqueren, maar ik zou me niet kunnen voorstellen dat ik het anders zou doen.  

Om het schrijven van de film voor te bereiden, woonde u het proces bij in de zaak Ihsane Jarfi. Kunt u ons vertellen hoe u deze ervaring beleefde? 

Het was heel vreemd. Het was het eerste proces dat ik volgde. Juist daar had ik niet de indruk dat de moordenaars zich bewust waren van de lichtheid waarmee ze deze daad begingen. Het feit dat ze hem elke keer hadden kunnen redden, maar ze lieten hem sterven. Ze hadden een hernieuwd gevoel van menselijkheid kunnen hebben en achter hem aan kunnen gaan, maar dat hebben ze niet gedaan. Dat heeft me duidelijk gestoord. En het is in de elementen aanwezig in het derde deel van de film, die we niet zullen onthullen, dat ik me ervan bewust werd dat er misschien een verhaal was om cinematografisch te vertellen. Ik denk dat de kortste en meest efficiënte weg naar de werkelijkheid via fictie loopt. Ik denk dat je misschien één keer in je leven iemand tegenkomt die nog nooit een heel boek heeft gelezen, maar je zult zelden iemand tegenkomen die nog nooit een hele film heeft gezien. Ik denk dat dit instrument heel belangrijk is. En toen deed dit proces me beseffen dat er een fabriek van monsters bestaat en dat deze monsters soms de gezichten van engelen kunnen hebben.  

De film is al voorvertoond op de laatste editie van het Pink Screens Festival. Hoe denk je dat de film zal worden ontvangen door de LGBTQIA+ gemeenschap zelf? 

Dat is niet mijn doelpubliek. Dat zei ik al voordat ik aan de film begon. Mijn doel is om niet-overtuigde mensen te bereiken. De LGBTQIA+ gemeenschap is het er al over eens dat dit een afschuwelijke daad is. We zijn het erover eens dat het niet meer mag gebeuren. We zijn het erover eens dat dit een maatschappelijk politiek debat is en dat we moeten proberen dit op de agenda van onze regeringen te krijgen. Dit is de enige manier om het te doen. Ik ben niet geïnteresseerd in een debat met mensen die het al met elkaar eens zijn. Het gaat erom dat wij mensen kunnen bereiken die zich misschien aangetrokken voelen tot geweld of die zich misschien in de auto hebben bevonden en niet in de plaats van Brahim maar in de plaats van de anderen. Dat is wat mij interesseert. Daarom is er een educatief project verbonden aan de film. Ik denk dat het een film voor jongeren is, en het is nogal vreemd. En het idee is dat we niet verhinderen dat jongeren de film gaan zien. 

Is het juist om te zeggen dat u de intersectionaliteit van Brahims personage wilde benadrukken? Is dit de sleutel om minderheden samen te brengen om discriminatie te verlichten? 

Ik denk dat het personage van Brahim, die Ihsane vertegenwoordigt, stierf omdat hij op een gegeven moment anders was dan de anderen. Hij bevond zich op een plek waar hij een minderheid vertegenwoordigde. Het had een vrouw kunnen zijn in die auto met vier mannen of een zwarte man omringd door vier agenten in een busje. Ik denk dat dat is wat me interesseert, is om te zeggen dat we ons allemaal in die situatie kunnen bevinden. Hij werd vermoord omdat hij anders was. Ik ben moslim en van Arabische afkomst, ik maak al deel uit van een minderheid. Ihsane heeft twee "gebreken" in de ogen van de onderdrukkers. Men kan niet tegen één vorm van discriminatie zijn en de ogen sluiten voor een andere, dat is niet mogelijk. Het doel is om iedereen dat te laten inzien. En helaas is dat wat er vaak gebeurt en dat is wat afschuwelijk is. Soms heb je mensen uit de LGBT-gemeenschap die racistisch zijn tegen andere mensen, en dat is ook iets wat bestreden moet worden. Dus het idee is om te zeggen dat we allemaal in deze situatie terecht kunnen komen. Het personage van Brahim is homoseksueel en dat is waarom hij stierf. Maar we kunnen ons ook op een andere plaats bevinden waar we een andere minderheid vertegenwoordigen en ook ons leven riskeren. Hoe kunnen we deze gekke relatie met anderen die anders zijn creëren? Hoe kunnen we zo haatdragend worden tegenover mensen die niet leven zoals wij? Het is vooral een vraag die verband houdt met het begrip minderheid. Wij verschillen allemaal op de een of andere manier van elkaar en wij maken allemaal op een bepaald moment in ons leven intrinsiek deel uit van een minderheid. 

Een echt educatief project voor scholen is opgezet door het filmteam en wordt voorgesteld om de viewing met jongeren te volgen. Het idee is om verschillende begrippen zoals minderheid, discriminatie en intersectionaliteit in de klassen te kunnen bespreken. Kunt u ons meer vertellen? 

Het was voor mij heel belangrijk dat deze film werd ondersteund door een educatief project, omdat hij op de een of andere manier kan worden geïnterpreteerd. Het idee is dat de leerkrachten deze film als leermiddel kunnen gebruiken. Het educatieve project is door specialisten gemaakt. We hebben het niet zelf gedaan. Zelfs ik heb dingen geleerd over de film door hem achteraf te lezen. Ik vond het erg interessant om iemand met enige afstand het verhaal te laten vertellen. Het is een dagelijkse strijd. Weet je, sommige mensen zullen de film erg gewelddadig vinden. Ik zeg niet dat jongeren het niet gewelddadig genoeg vinden, dat is het helemaal niet, maar ze zijn minder geschokt door het geweld, ze zijn eerder geschokt door wat er met het personage van Brahim gebeurt. Het geweld zoals het wordt voorgesteld, dankzij het pedagogische project, wordt gevolgd, gestructureerd, bediscussieerd en het is interessant. Daarom is het doelpubliek van de film jongeren. Het zou verschrikkelijk zijn als ouderen zouden besluiten dat deze film niet voor jongeren is gemaakt. Dat is wat er overal ter wereld gebeurt, wij beslissen in de plaats van anderen. En daarom hebben we ons omringd met professionals om dit educatieve project op te bouwen. Het zijn mensen die dit gewend zijn, die regelmatig met scholen werken. Zij hebben ons gevolgd en de film op een sociale, sociologische en educatieve manier geanalyseerd. 

Kunt u ons vertellen over uw ontmoeting met de familie Jarfi en de leden van de Ihsane Jarfi Stichting? 

Ik heb vooral contact met Hassan Jarfi, die een soort woordvoerder van de familie is. Daarna heb ik ook Nancy, de moeder, ontmoet, maar het is vooral de vader die de drijvende kracht is van de hele familie wat betreft deze strijd. Het is zijn strijdpaard. Hij maakt natuurlijk deel uit van de Ihsane Jarfi Foundation. Mijn contact was vooral Hassan. Hij is de persoon die in het middelpunt staat van al deze inzet. Als hij geweigerd had me de film te laten maken, zou ik het niet gedaan hebben. Het is duidelijk, buiten de vrijheid van macht, het zou voor mij onmogelijk geweest zijn om het tegen hun wil te doen. Hassan steunt de film ook zonder hem gezien te hebben. Hij was aanwezig op de première om de film te steunen en over zijn zoon te praten, wat het belangrijkste voor hem is.